maandag 14 oktober 2024
Eens werd het met de grootste moeite dag.
Toch stond ik heel vroeg op.
Het luchtruim liep van wolken fronsend vol.
De nachtwind, tot storm gewakkerd
uit de zee recht achter mij,
sabelde de abeel.
Hij heeft er twintig eilandjaren over gedaan
om in het zuidraam gekromd te zijn tot struik.
De keerzij van elk blad stak krijtwit af.
Het eerste teerste had ik hier te zien, als voor het laatst.
Niets werd gehoord, maar ik vernam het zwijgen,
In de wemeling van twijgen.
Ik ben weer naar binnen gegaan
om naast haar ademend lichaam
met bonzend hart ik ben
te horen en ik word.
2024
Gisteren In Memoriam theatermaker Jozef van den Berg, eergisteren In Memoriam de jonggestorven dierenarts Annemiek Vrij (1951-1990), zoals Otten weliswaar niet in de titel van zijn gedicht, maar wel in zijn aantekeningen achterin de bundel vermeldt. Andere herinneringen aan overledenen komen toe aan toneelregisseur Ger Thijs (1949-2023), met welk gedicht Septemberzee opent, componist Reinbert de Leeuw (1938-2020) en, zoals eerder gemeld, dichter Tom van Deel (1945-2019).
Uit bovenstaand gedicht citeert de flaptekst al:
Nadat de dichter door een plompverloren kwaal de indruk had gekregen dat hem minder leven was vergund dan voorheen, resulteerde dat vreemd genoeg in de ervaring eindelijk over een zee van tijd te beschikken.
De ervaring van eindtijd kan ook een begin zijn. Juist als het laatste uur aanbreekt wordt het mogelijk om 'met bonzend hart ik ben | te horen en ik word'. Welbeschouwd boekt de dichter, schijnbaar zijn einde naderend, tijdwinst. Niet de dood is dan ook het thema van Septemberzee, maar tijd; en niet ‘eeuwigheid’, maar duur.
Genoeg dood in Septemberzee overigens, zoals uit die herdenkingen blijkt, maar ook uit het distichon Gebedje aan sterfbed:
Aanvaard haar laatste adem uit,
geduldige, en adem haar dan in.
Of uit de twee Haiku’s na onderzoek:
Eén woord, en elke
slag galmt richting graf, je telt
niet meer op, maar af.
*
Alleen in je droom,
je allerbangste, zul je
eens klaar wakker zijn.
Met onderstaand gedicht sluit ik dit blok af. Jan Willem Otten schreef het al in 2020 voor het project Dichter bij de Polder, dat zich in mijn omgeving afspeelt. Gemakshalve: de Alblasserwaard. Ik citeer de website (maar dan zonder fouten, dubbelingen et cetera):
In het project Dichter bij de Polder heeft Lionsclub Ablasserwaard Souburgh zich tot doel gesteld om bekende Nederlandse dichters opdracht te geven een persoonlijke visie op bijzondere plekken in de Alblasserwaard in een gedicht vorm te geven. Deze gedichten zijn in bronzen plaquettes gegoten en op betonnen lezenaars in het landschap geplaatst.
Jan Willem Otten in Sliedrecht bij de onthulling
van zijn plaquette Oevertekst.
Het zijn er inmiddels dertig, geschreven door Benno Barnard, Tsead Bruinja, Jan Eijkelboom, Anna Enquist, Vicky Francken, Judith Herzberg, Esther Jansma, Hester Knibbe, Neeltje Maria Min, Roelof ten Napel, Ester Naomi Perquin, Marieke Lucas Rijneveld, Willem van Toorn, Anne Vegter, Ad Zuiderent en vijftien anderen, onder wie Willem Jan Otten.
Oevertekst
Kijk op van deze zin en sla haar gade:
aangestroomd is zij alweer voorbij,
zij is mee met haar water mee naar zee,
onherinnerd ver van haar begin vandaan.
Lees ongehaast haar loop, beluister onder jou
haar klotsende basalt, doop haar Merwede,
en word, terwijl zij jou ontstroomt, haar bron.
Zie hier: Impressie Willem Jan Otten voor Dichter bij de Polder;
zie hier: site Dichter bij de Polder.
