zondag 06 oktober 2024
Ik heb een displaced person in mijn hart.
O, ’t is niet erg, u moet er niet van schrikken.
Ik heb het soms, bepaalde ogenblikken.
O, ’t is niet erg, een kwestie van het hart.
Soms sta ik met mijn koffers op ’t station
en om me heen wachten mensen op hun treinen.
En door ’t geraas waarmee ze dan verschijnen,
sta ‘k plotseling op een vreemd en onbekend perron
en wat bagage naast me was, luxe en verpakt,
is dan opeens een haveloze have,
bijeengeraapt in haast en dagenlang gedragen.
Met zwepen worden w’ in de trein gekwakt.
Onze gezichten staan vervreemd verstrakt;
naar de bestemming durft geen mens te vragen.
’t Is over als een man vraagt: ‘Zal ‘k uw koffer dragen?’
‘O graag! Ja weet u, ik heb een displaced person in mijn hart.’
Ik heb het niet altijd alleen op reis,
o nee, ook wel eens chic gekleed bij een première.
Daar zit mevrouw De Leeuw. We zitten goed, parterre.
Zeg, weet je dat: die Mies de Leeuw heeft ook haar rijbewijs.
Kijk, die mijnheer daar heeft een foute plaats bezet;
een zaalsuppoost komt druk gesticuleren.
Mijn displaced person kan zich plotseling niet verweren:
‘k zie de suppoost niet meer; ik zie alleen De Pet.
De Pet gaat, er loop iemand achteraan;
er is een deur achter hem dichtgevallen.
‘k Zie om me heen hoe in alle
gezichten de ogen strak en bleek en roerloos staan.
Mevrouw De Leeuw d’r haar zit in de war;
mijn man probeert z’n handen niet te laten beven.
Maar… ’t doek gaat op, schijnwerpers brengen een decor tot leven.
’t Was niks, mijn displaced person in mijn hart.
Ik heb het ook wel als ik zo naar mensen kijk;
zoals naar u nou, nu ik u zo zie zitten.
Dan zie ik ze opeens, met wat ze nog bezitten
gebonden in een laken, op een donk’re, modderige dijk
voortsjokken; moe, onwetend en verward.
Ineens geen naam, geen baan meer, geen positie,
alleen maar vluchtend, met hun kinderen en hun eruditie…
’t Is niks, gewoon, mijn displaced person in mijn hart.
Maar… wanneer zou zoiets nou ‘ns over zijn?
1959
Vervolg van gisteren.
In de loop der jaren wordt politiek in de programma’s van Cabaret Tingel-Tangel steeds algemener, steeds maatschappelijker. De oliecrisis, de economische recessie en de groeiende werkloosheid in de jaren zeventig leiden tot een pessimistischer toon in hun werk. De Vietnamoorlog, de Koude Oorlog en de dreiging van een nucleaire oorlog zijn eveneens belangrijke thema’s. En in de jaren tachtig zetten ze zich in voor sociale rechtvaardigheid en een rechtvaardigere verdeling van welvaart.
Cabaret Tingel-Tangel op LP in 1971: Burgers op de bres
enWaartoe? Waarheen?
Daarbij zien de Hovings het publiek teruglopen. Dat heeft ook praktische redenen, stellen zij. Zoals de verminderde toegankelijkheid van de binnenstad, terwijl veel van hun publiek van buiten de stad komt. Ook is er inmiddels een ander patroon van vrijetijdsbesteding, met een grote plek voor televisie. Toch spreekt ook de inhoud van de programma’s het publiek minder aan, zoals een dominee wiens kerk leeg loopt. En Hoving weigert om daar consessies voor te doen.
Boekuitgave Sieto Hoving t.g.v. tien jaar
Tingel-Tangel (1967)
Terug naar mijn publicatie uit 1995:
Voor 1986 staat het 29ste programma op de rol: Links, rechts, averechts. Maar Marijke breekt haar beide knieën en het is voor het eerst stil rond Tingel-Tangel. In 1988 komt Sieto Hoving terug met een soloprogramma, maar in datzelfde jaar komt gemeente Amsterdam met een forse huurverhoging en verdwijnt Hoving akelig geluidloos uit zijn theater. Paul Haenen en Dammie van Geest tonen historisch besef, nemen het theater over en dopen het om tot Betty Asfalt Complex. Daar presenteert Sieto Hoving zijn dertigste en laatste programma: Van het groene front niets nieuws. [x]
Het Hoving-repertoire bestaat nog op wat platen en in boeken. Voor het Tingel-Tangel-archief moeten we vrezen. Want, zo onthult Sieto Hoving in 1988 aan weekblad De Tijd: ‘Ik heb banden van alle programma’s en vlak voor ik wegga, gaan die allemaal de container in en worden ze vermalen. Ik ben dan voorbij. Ik wil ook niet dat andere mensen dan nog met mijn teksten bezig zijn. Dat is klaar-en-uit-en-af. Anders zitten ze daar misschien van: “O ja, dat was vroeger zo leuk.” Dat hoeft allemaal niet.’
Clairy Polak over 25 jaar Cabaret Tingel-Tangel
Het is nooit beloofd dat het leuk zou worden (1986)
Tussen 2000 en 2010 heb ik zelf nog moeite gedaan om het geluidsarchief van Sieto Hoving van de ondergang te redden. Het kwam zelfs zover dat alles voor mij klaar stond om op te halen, zodat ik kon beginnen aan het samenstellen van een historische cd-uitgave met het mooiste werk van het gezelschap Tingel-Tangel. Op de ochtend van de overdracht belde Hoving met de mededeling dat ik niet hoefde te komen, want hij wilde er nog eens goed over nadenken. En daarna gingen de gesprekken alleen nog maar over geldbedragen die ik zou moeten overdragen om het archief te bemachtigen. Overleg met een groepje vermogende cabaretcollega’s van Sieto Hoving leidde tot een eensluidende reactie: ‘Als het zo moet, dan maar de fik erin.’ Ik weet niet wat er met het archief is gebeurd.
Opdracht en begeleidend schrijven bij het sturen van
de bundel Zo mooi en heilig en toch dood,
waarin 'Sieto Hoving zijn Heilige Birmaan op poëtische
en liefdevolle wijze laat terugblikken op een
soms ongewoon maar prachtig en welbesteed kattenleven'.
[x]
Cabaret Tingel-Tangel (1964-1989) ging over in Betty Asfalt-Complex en is sinds 2023 in weer andere handen. Het gaat verder als De Richel.
