vrijdag 04 oktober 2024
Er wordt een straat, een straat in Mokum afgebroken,
het is de Weesperstraat, ja, ’t is de Weesperstraat.
’t Wordt een tweebaansverkeersweg met veel groen aan stroken,
waarlangs een lange rij van flatgebouwen staat.
Wat zal ’t daar open zijn, zo zonnig en zo helder.
die glazen huizen met veel staal en veel beton.
Veel frisser dan bij Uienkruier in zijn kelder,
want daarin kwam toch nooit een spatje zon.
't Wordt daar op vrijdagavond nooit meer vrijdagavond,
Met extra licht op witte tafels achter ’t raam.
't Wordt daar veel chroom en nikkel langs elkander jagend,
de Weesperstraat houdt enkel nog misschien zijn naam.
Geen plevertaart, geen gemberbolen van Snatagen,
op Sjabbesavond gaat er niemand naar de stad.
Men hoeft de Weesperstraat niet lang meer te beklagen,
straks hebben we de Weestperstraat voorgoed gehad.
Waar Mokums geinslagader eens onstuimig klopte,
klopt straks de lege ader van het snelverkeer.
Maar stel dat op een avond er een auto stopte
en iemand vroeg: ‘De Weesperstraat, hoe was-tie ook alweer?’
Geen trotse boulevard beantwoordt zulke vragen,
wanneer zijn asfalt spiegelt in zijn neonlicht.
Maar waar zo'n diepe wond in Mokum werd geslagen,
zoeft het verkeer die wond misschien geleid'lijk dicht.
1959
Eerst maar even over de Weesperstraat zelf:
De Weesperstraat was een deel van de Amsterdamse Jodenbuurt. De buurt strekte zich uit langs de Jodenbreestraattot aan het Waterlooplein en via de Nieuwe Herengracht en Nieuwmarkt tot aan de Nieuwe Kerkstraat. De straat telde veel winkels.
De Joodse bewoners zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog weggevoerd. Na deze deportatie sloopten niet-Joden tijdens de koude hongerwinter van 1944-1945 uit de leegstaande huizen het hout en ander bruikbaar materiaal. De straat bood daardoor aan het eind van de oorlog een desolate en vervallen aanblik. Het gemeentebestuur ging na de bevrijding over tot sanering. Na het slopen van de huizen verrees nieuwbouw en de straat gold sindsdien als een drukke verkeersader.
In het wederopbouwplan van 1953 kwam een verkeersweg op de plaats van de smalle Weesperstraat. Om de straat te kunnen verbreden, brak men de resterende huizen in de jaren vijftig en zestig af. Aan de oostkant verscheen grootschalige bebouwing. Tussen de Nieuwe Herengracht en de Nieuwe Keizersgracht bleef een groenstrook onbebouwd; daar kreeg in 2021 het Holocaust Namenmonument een plaats.
Vereisen andere uitspraken na bijna zeventig jaar toelichting? Dat Mokum de bijnaam is van Amsterdam vast niet. Dat in de tweede strofe Uienkruier staat omdat veel Joden hun beroep opgaven als hun naam misschien wel. Evenals dat in de vierde strofe joodse begrippen centraal staan: hun mokkaslagroomtaart (plevertaart) en roombotergebak (gemberbool), bereid in die beroemde bakkerij (Snatagen) voor de wekelijkse rustdag, van vrijdag- tot zaterdagavond (Sjabbesavond). En de geinslagader slaat natuurlijk terug op het rijke theateramusementsleven in de joodse buurt.
Weesperstraat is een liedtekst van Sieto Hoving. Zondag (22 september) was zijn honderdste geboortedag. Sieto Hoving, wie kent hem nog?
Wordt vervolgd.
