vrijdag 29 maart 2024
I
Wen er maar aan, u daar in het paars,
en gewikkeld in uw zijde: de rotting
is sterker dan uw woord of wet.
niets dat het overschrijft of verdrijft,
mirre noch wierook, muskus noch amber,
was noch hars, kaneel noch saffraan.
Met of zonder uw zegen, geen dag
des oordeels houdt uw val tegen.
Uw Christus kus ik liever niet,
uw klem lik ik eerder dan uw hiel.
2023
Acht korte afdelingen – van respectievelijk zeven, acht, twee, drie, twee, vijf, vier en zes gedichten –, waarvan er vier zijn geïnspireerd door ‘derden’. Onder hen Marc Schmidt, die een tv-documentaire maakte over het syndroom van Asperger, Louise Bourgeois die over een romanpersonage van Honoré de Balzac dichtte en Giordano Bruno, de zestiende-eeuwse Italiaanse filosoof en monnik die zich keerde tegen ‘zijn’ Katholieke Kerk.
Uit die laatste afdeling, getiteld Campo de’ Fiori, kies ik de gedichten van vandaag. Campo de’ Fiori, letterlijk veld van bloemen, is het beroemde plein in het centrum van Rome, waar de gevestigde geloofsorde Bruno op 17 februari 1600 heen liet leiden en hem aanmaande om in het openbaar zijn ‘ketterse’ inzichten te herzien. Hij weigerde, waarna men hem het spreken belette door een ijzeren klem op zijn mond te plaatsen; vervolgens is hij levend verbrand.
III
U slaat, zalft, beveelt, verbiedt,
maar uw praal doet de deemoed teniet
en zelfs uw hoogste kathedraal
is maar schandpaal, grashalm, galm
in het eindeloze verschiet, hoe dichter
bij uw god hoe dieper de navel.
En nergens in dat uitspansel, ver noch dicht,
schroeit uw hel of brandt uw hemels licht.
Uw Christus is geen god, uw god een mier
en uw hemel verdient u nergens beter dan hier.
Rogiers: In 1899 verrees er op de Campo de’ Fiori een standbeeld te zijner gedachtenis. Vanop zijn sokkel kijkt hij opzettelijk in de richting van het Vaticaan. Hij bleef vooral onbekend omdat de kerk zijn volledig oeuvre in de Tiber gooide. In 2000 verontschuldigde de kerk zich wel voor zijn executie, maar hij werd nooit gerehabiliteerd.
Vandaag drie van de vijf op Giordano Bruno (1548-1600) geïnspireerde gedichten: het eerste, derde en laatste – net zoals de andere twee tienregelig en elk opgebouwd uit vijf distichons, soms nadrukkelijk binnen- en/of eindrijmend.
V
Lik dan, vlam, onheilig vuur, dit
is niet mijn maar uw laatste uur.
Liever ben ik vijand dan laffe buur.
Mijn graf uw straf, uw boek
een voetnoot bij mijn woorden.
Feller dan uw toorts zijn de zonnen
die u sterren waant. Mij wacht
een verlichte dood, u het duister.
Uw Christus draag geen kroon,
in uw hemelrijk staat geen troon.
