donderdag 22 februari 2024
De eerste regel komt natuurlijk hier
We houden het eenvoudig en kleinschalig
Voorlopig nog geen rijm – abcd –
Waarna we een aparte regel vinden
Daar draait het om, vandaar de naam scharnier
Die regel, die de delen moet verbinden
Als slot van I en opening van II
(In feite een refrein, ofschoon eenmalig)
Beheerst de tekst – zo mogelijk met zwier.
2000
Andere door Drs. P bedachte versvormen zijn onder meer Stel & Sprong – een vierregelig gedicht (omarmend rijm: abba) dat begint met het eerste deel van een vaste woordcombinatie en eindigt met het laatste woord ervan – en Scharnier. Die laatste vorm heeft, zoals in het gedicht hierboven te lezen is, het rijmschema abcd a dcba, waarbij de centrale vijfde regel fungeert als afsluiting van de eerste strofe en als aanhef van de tweede. Drs. P: Eigenlijk zien we hier twee vijfregelige strofen, waarin respectievelijk eind- en beginrijm samenvallen. Die kern moet dus goed worden uitgekiend.
Tot slot van vandaag Spicht: twee kwatrijnen met als rijmschema abcd efgd en met als metrum de trochee (heffing en daling). Het metrum wijkt af in regel 4 en 8:
1 - v | - v
2 - v | - v
3 - v | - v
4 - v | -
5 - v | - v
6 - v | - v
7 - v | - v
8 - v | -
Net als in het Ollekebolleke en het oorspronkelijke Aquarium moet regel 6 bestaan uit één woord en rijmen regel 4 en 8 (bij het tot vijf regels geëvolueerde Aquarium regel 2 en 5 en daarin is regel vier één woord).
Ook trocheeën
Kunnen dienen
Voor achtregelig
Gedicht [*]
En u kent al
(Analogisch)
De constructie
Van de spicht
[*]
Drs. P hecht er niet aan dat het metrum ook zichtbaar is in de bladspiegel. Hier had anders in regel 3 en 4 moeten staan: Voor achtrege- / Lig gedicht.
Drs. P: In 1989 verzocht een reclamebureau me namens de uitgeverij Wolters Noordhoff een relatiegeschenk te schrijven, bestemd voor taaldocenten. Het idee was dat het boekje precies even hoog en breed moest uitvallen als de rug van het Nederlandse woordenboek, dus 20 bij 6,5 cm. Die verplichting leidde tot het ontwerpen van een versvorm, toepasselijk spicht genaamd, waarin de hartstochtelijke vertelling Esmaralda of De macht van het woord tot stand kwam.
