woensdag 21 februari 2024
Hij sputterde, maar zij als echte vrouw
Wou slechts in witte zij ter bruiloft gaan
En ook al leefden zij reeds lang in zonde
Het bleek, dat zij gezegd, haar goed te staan
Maar langs de zijkant van het kerkgebouw
Verscheen in kant en glitter zwarte Sjaan
‘Dit hier raakt kant noch wal! Jij met die blonde –
Ik aan de kant hè? Schoft!’ Zij legde aan
En maakte hem van kant tot veler rouw
1994
Bijstand noemt Drs. P deze versvorm, die is opgebouwd uit homoniemen – oftewel: hetzelfde geschreven woorden met een totaal verschillende betekenis. Een samengesteld woord, zoals zijkant of bijstand, treedt op in de middelste regel van het gedicht. De regels daarboven bevatten elk het eerste element (zij en bij), de regels eronder het tweede element (kant en tand). Zie hieronder het titel- en oergedicht met de verschillende betekenissen van zowel bij (nijver als een bij en daar komt dan nog een ander bij te staan) uit de eerste helft als stand (stand van zaken en kwam er iets tot stand) in het tweede deel.
Veel meer Bijstand-gedichten dan Zijkant (hierboven) en Bijstand heeft Drs. P niet geschreven. Is hiermee alles dan gezegd? Nee, want ook het rijmschema is bijzonder, want dubbelsymmetrisch: abcdadcba.
U zult allicht vies bij zijn als poëet
En nijver als een bij (zelfs monogaam)
Een bruikbaar woord blijkt bij u op te komen
Daar komt dan nog een ander bij te staan
Vandaar dat deze versvorm bijstand heet
Het komt wel op de stand der woorden aan
Dan wordt een stand van zaken waargenomen
Waarmee u aan uw stand heeft rechtgedaan
En kwam er iets tot stand door weet en zweet
Nou, nog één andere versvorm dan: het getaldicht, gevormd naar getallen van historisch of wetenschappelijk belang. Bijvoorbeeld:
Alom weerklonk ‘Oranje zij geloofd!’
Finaal werd Jacob van zijn troon beroofd
Het hier daarginds ‘The Glorious Revolution’
Hier kent geen mens het jaartal uit zijn hoofd
Een kwatrijn rond de overwinning van Stadhouder Willem – kort daarna King William III – op de Engelse koning James. Maar hoezo een getaldicht? Als je de cijfers 1 tot 0 weergeeft met de letters A, B, C, D, E, F, G, H, I en O, staat hier met de verticale beginletters AFHH het jaartal van die overwinning: 1688, want A=1, F=6 en 2xH= 2x8.
Volgens Drs. P – in zijn uitgave Versvormen (2000) – al even bruikbaar en nuttig ten aanzien van wetsartikelen, atoomgewichten, kilometerafstanden en wiskundige getallen – uiteraard binnen redelijke grenzen.
