donderdag 15 september 2022
Je hebt acteurs die houden 't allermeeste van klassiek toneel,
maar het klassiek toneel dat dee’ mij nooit zoveel.
Ik was ontzettend gek op Shakespeare en op Tsjechow weliswaar,
maar toch nog meer op het moderne repertoire.
Maar om de een of and’re reden had ik nooit zoveel geluk,
want ik zat altijd in zo'n quasi-grappig stuk
en o dan voelde ik me dikwijls zo'n goedkope schnabbelaar,
want ik verlangde naar 't moderne repertoire.
Ik weet nog goed dat ik een keer dat grootse stuk van Beckett zag,
dat stuk waarin Andrea Domburg kreunend in de modder lag.
En Henk van Ulsen zat de hele tijd te bijten op een schoen
en kijk, dat leek me nou zo heerlijk om te doen.
Bij de stukken van Ionesco en van Pinter
heb ik tranen van vertedering geschreid.
En dan zat ik met een keel van hier tot ginter,
ach, dat was een kwestie van affiniteit.
Want wie zijn hart heeft weggegeven aan 't moderne repertoire,
die wijdt zijn hele verd're leven aan 't moderne repertoire.
Maar ondertussen speelde ik de ene na de and're sof,
toen kwam er plotseling verandering, godlof,
want vorig jaar, begin april, schoot Kees van Iersel uit zijn slof:
hij wou me hebben in een stuk van Adamov.
Ik was gelukkig als een kind en van ontroering koud en klam
toen ik de eerste keer op repetitie kwam.
Ik had een rol van Kees gekregen, o, die rol klonk als een klok:
Ik was een man die aldoor de wc doortrok.
Er kwam een levensgroot closet in het toneeldecor te staan
en daar moest ik dan op gaan zitten met een grijze stofjas aan
en ik moest telkens aan de trekker trekken met mijn rechterhand.
En daarna zetten ze 't geluid aan op de band.
Ach, ik zie me daar nog trekken aan die trekker
en ik hoor nog steeds dat vriendelijk geruis.
Ach, ik zat daar toch zo ongelooflijk lekker
en ik wist meteen, nu ben ik eind'lijk thuis.
Want wie zijn hart heeft weggegeven aan 't moderne repertoire,
die wijdt zijn hele verd're leven aan 't moderne repertoire.
Het enthousiasme van de pers en het publiek was unaniem
Ze zeiden allemaal: je doet die rol subliem.
Alleen mijn vrouw, die vond al dadelijk de toestand niet zo dol,
omdat ik zo volledig opging in mijn rol.
En als ik thuiskwam zei ze: Karel, drink nou eerst een kopje thee
en ga nou niet op stel en sprong naar de wc.
Dan zei ik: Lieveling, ik doe het toch per slot niet voor de pret
en breng me maar een kopje thee op het toilet.
Maar toen ik in een ander stuk een mooie rol gekregen had
van een meneer die bovenop een Louis Seize-tafel zat
en die dan om de vijf minuten harde boeren laten moest,
toen werd mijn vrouw opeens zo ongelooflijk woest.
En toen zei ze: Karel, wil je 't wel eens laten,
toe, bewaar die grappen liever voor je werk.
Maar het mocht natuurlijk allemaal niet baten,
want de macht van de gewoonte was te sterk.
En wie zijn hart heeft weggegeven aan 't moderne repertoire,
die wijdt zijn hele verd're leven aan 't moderne repertoire.
Toen kwam mijn volgende creatie, wat een fijne rol was dat:
ik zat de hele avond in een vuilnisvat.
Alleen mijn vrouw was erg verdrietig, ach, ze trok het zich zo aan,
want ik was thuis niet uit de vuilnisbak te slaan.
En er verschenen op een dag drie broeders van de GGD,
fie namen mij toen in een ziekenauto mee.
Ach, deze mensen deden enkel wat ze voelden als hun plicht
en ik zit nu alweer een poosje in ’t gesticht.
Ik heb het prima naar mijn zin, want broeder Jansen is een schat
en ik mag elke dag een uurtje van 'm in het vuilnisvat.
En ook de andere patiënten zijn een reuze leuke groep,
we hebben nooit een nare stemming in de troep.
Ach, ze doen zo af en toe wat eigenaardig,
Ja, ze doen zo af en toe een beetje raar,
maar dat vind ik van die mensen juist zo aardig,
dat is net als bij 't moderne repertoire.
En wie zijn hart heeft weggegeven aan 't moderne repertoire,
die wijdt zijn hele verd’re leven aan 't moderne repertoire.
1964
De oude acteur verblijft in een hotelkamer aan zee. Hier verloor hij 25 jaar geleden zijn grote liefde. Hij keert terug om diens as uit te strooien en… om daarna met pillen zijn eigen ongelukkige leven te beëindigen. Dan ontmoet hij de jonge hotelmedewerker Sabri en die zet alles op zijn kop: de toekomst van de oude acteur, maar ook zijn heden en zelfs zijn verleden!
Dood aan zee heet het toneelstuk dat Gerardjan Rijnders schreef en regisseerde voor Barrie Stevens en Terence van der Loo. Het is geïnspireerd op de roman Dood in Venetië van Thomas Mann én op het leven van Barrie Stevens en zijn grote liefde Leen Jongewaard, de acteur-zanger die 25 jaar geleden, in 1996, op 69-jarige leeftijd overleed.
De dagen erna moest ik vaak denken aan het prachtige werk dat Leen Jongewaard heeft vertolkt. Op televisie in onder meer Ja zuster, nee zuster en in het theater in ensembles als het spraakmakende cabaretgezelschap Lurelei en de ijzersterke musical Heerlijk duurt het langst en als helft van een wederom roemrucht duo met Robert Long.
Het was voor mij reden de biografie te herlezen die Henk van Gelder schreef over de Amsterdamse volksjongen die aan het einde van zijn leven leed aan een, door jeugdtrauma’s veroorzaakte diepe depressie, die het hem onmogelijk maakte nog op te treden.
De komende vier dagen sta ik stil bij zijn werk met verschillende liedteksten uit uiteenlopende producties. Het moderne repertoire vertolkte hij in het Lurelei-programma Wij Lurelei, dat hij in 1964 speelde met onder anderen Jasperina de Jong en Sylvia de Leur.
Kijk naar dit filmpje van het lied en zie zelf hoe een groot zanger-axteur hij was.
Wordt vervolgd.
