maandag 01 februari 2021
‘Ik die bij sterren sliep en 't haar der ruimten droeg
als zilveren gewei, en 't stuifmeel der planeten
over den melkweg blies en in de maan gezeten
langs 't grondeloze blauw der zomernachten voer,
ik ben beroofd en leeg, mijn schepen zijn verbrand,
mijn stem verloor haar gloed en vindt geen weerklank meer
in 't dode firmament, niets dan de galm die keert
van 't sombere gewelf van mijn ontredderd hart.
ik sta alleen, geen God of maatschappij
die mijn bestaan betrekt in een bezield verband,
geen horizon of zee, geen poovre korrel zand
in 't naamloos wel en wee der brandende woestijn.
ik voel de waatren stijgen in den nacht,
de angst rijst naar den mond en aan mijn lippen staan
vermoeienis en walg, ik heb mijn merg verdaan
in slaafse horigheid aan het roofzuchtig bloed.
niets rest mij dan mijn val, laat mij te pletter slaan
en kermen als een meeuw tussen het zwarte wier;
die eens als zon in 't zenith heeft gestaan,
zal bijten in het zand als een kreperend dier.’
1940
Alleen Herinnering aan Holland nam ik eerder in deze rubriek op en dan ook nog eens als onderdeel van een andere bijdrage (lees hier). En dat terwijl hij toch geldt als een van de beroemdste Nederlandse dichters: H. Marsman (1899-1940). Nu is er een uitgave van zijn volledige dichtwerk – inclusief zo’n zeventig nagelaten gedichten –, aangevuld met uitstekend commentaar: nawoord, verantwoording, aantekeningen, bibliografie en register. De titel is ontleend aan bovenstaand gedicht.
Het achterplat:
In 1938 publiceerde Marsman zijn Verzamelde gedichten, waarin hij slechts een beperkt aantal van zijn gedichten opnam en waarin hij de structuur van de oorspronkelijke bundels geheel losliet. Bovendien bepaalde hij dat alleen deze uitgave na zijn dood herdrukt mocht worden.
Daardoor vormde een bloemlezing, die een zeer onvolledig en vertekend beeld geeft van Marsmans dichterschap, na zijn vroege dood in juni 1940 de basis van alle latere herdrukken van de Verzamelde gedichten.
Nu verschijnt voor het eerst een uitgave waarin alle gebundelde, verspreid gepubliceerde en nagelaten gedichten van Marsman zijn opgenomen en waarin de bundels in hun oorspronkelijke vorm zijn hersteld.
Ik die bij sterren sliep bevat tientallen gedichten die nooit eerder zijn gepubliceerd. In aantekeningen bij de gedichten zijn de datering, de (voor)publicaties en citaten van Marsman uit brieven of andere documenten vermeld. Verder zijn van elk gedicht de belangrijkste varianten uit eerdere en latere versies opgenomen.
Deze volledige uitgave - bezorgd en toegelicht door H.T.M. van Vliet - biedt een nieuwe en verrassende kennismaking met de poëzie van Marsman.
