vrijdag 18 september 2020
Indien ik nog geruime tijd leef, word ik een oud man.
De wanhoop is nog groter geworden,
maar veelvuldiger dan ooit
word ik aangezocht inleidingen, lezingen, hallo,
voordrachten uit eigen werk
te komen houden voor inrichtingen van onderwijs.
Om mijn geitestrot hangt de te wijde boord
van het smetteloze overhemd,
waarop de das met streepjes.
Mijn gelaat is een varkenslederen masker.
Soms, als de samenkomst, wegens fraai weder,
in de tuin van de campus wordt gehouden,
ben ik de enige die het koud krijgt
en huivert in zijn boers nieuw, duur donkerblauw
en aangemeten pak:
het vuur in mij brandt nog maar laag.
Een meisje schrijft alles op, en als ik zeg:
‘Die en die, die vind ik wel een groot dichter’,
dan schrijft ze neer, in groot en leesbaar schrift:
‘Die en die is een groot dichter.’
Als ik mijn eigen door de Dood naar mij teruggevoerde stem hoor,
wil ik schreeuwen dat het geen zin heeft nu allen dood zijn,
en dat ik naar huis wil.
Maar wie begrijpt dat.
Plotseling staat de wind stil, en is er een schaduw over alles,
en hijg ik van angst, maar voor wie of wat dan toch,
in Godsnaam?
1964
Vrij Nederland bestaat op 31 augustus tachtig jaar: begonnen als verzetskrant, na de oorlog verdergegaan als links opinieweekblad, in de jaren negentig omgevormd tot tijdschrift, dat sinds 2016 niet meer wekelijks, maar maandelijks verschijnt, waardoor de website inmiddels geldt als de actuele bron. Ik ben al lid sinds de jaren zeventig, denk ik.
Tachtig jaar oud dus. Om dat te vieren dook de webredactie de archieven in en maakte een selectie uit de roemruchte interviews van Bibeb (pseudoniem van Elisabeth Maria Lampe-Soutberg, 1914-2010). Van begin jaren vijftig tot 1997 publiceerde zij in Vrij Nederland zo’n zeshonderd diepte-interviews met vele groten der aarde, onder wie Brigitte Bardot, Truman Capote, Roald Dahl, Federico Fellini, Marcello Mastroianni, Pablo Picasso en Andy Warhol. Maar ook met alle vooraanstaande Nederlandse namen van die tijd, waaronder politici, acteurs, cabaretiers, beeldend kunstenaars, schrijvers, tv-bekendheden...
Corry Brokken (1960), G.K. van het Reve (1964)
Voor haar interviews sprak zij haar gast altijd in (meerdere) urenlange sessies bij haar / hem thuis of in haar eigen Scheveningse woning. Voor Bibeb was dat de manier om vertrouwen te winnen en zodoende niet alleen standaardantwoorden te krijgen, maar ook bijzondere uitspraken en onthullingen uit te lokken. Als gesprekken lang duren, slaat de vermoeidheid toe – ook dat helpt.
De interviews die Vrij Nederland nu publiceert, zijn die met Georges Simenon (uit 1958), Corry Brokken (1960) en Gerard Reve (1964). Je moet abonnee zijn of worden om erbij te kunnen, denk ik. Zie www.vn.nl. Overigens zijn de meeste Bibeb- interviews, ook deze drie, gebundeld in tientallen uitgaven.
Het interview met Gerard Reve – toen nog Gerard Kornelis van het Reve – vond zij zelf haar beste interview, volgens ingewijden. Maar omdat zij altijd geweigerd heeft zichzelf te laten interviewen, valt dat niet te verifiëren. Over uitputtende sessies gesproken: als zij om 13 uur er echt voor gaan zitten, is Reve al begonnen aan zijn eerste fles wijn en een paar uur later gaat de derde open…
Ik herlas het interview en in deze passage komt bovenstaand gedicht ter sprake: Dat gedicht is echt wel goed. Vandaar de keuze van vandaag.
Bibebs interviewbundel met Rudi Carrell, Jan Cremer, Ko van
Dijk, Haya van Someren, Simon Vestdijk en vele anderen,
onder wie Gerard Kornelis van het Reve
“Ik denk altijd aan de dood. Niet uit een soort hoogmoed, nee, uit angst dat ik te weinig gemaakt heb. Als je alleen maar het fundamentele van je leven zou kunnen aanduiden.”
Bibeb: “Dat zit sterk in je gedichten, vooral in Op mijn ouderdom.”
“Dat heb ik geschreven op het landgoed van mijn Londense vriend P. Ik was daar een hele dag alleen." Vertelt van de moeizame tocht naar het ver afgelegen grote huis, waar niemand was en ook geen eten. Alleen 30 flessen wijn en die waren in vier dagen op. "Gruwelijk. Alles in dat huis kraakt, het was voortdurend of mensen de trappen op- en afgingen. Na 4 dagen greep me de angst. Ik heb zo (ademt zwaar en met snuivend geluid, spert de ogen wild open) in bed gezeten tot het dag werd.” Korte stilte. “Dat gedicht is echt wel goed. Zo is het toch ook godverdomme. Je wordt een mooi verzorgde oude man. Je bent gewoon al dood. De mensen om wie je wat gaf, bestaan niet meer. Je wordt geil als je naar jongetjes kijkt, maar wat heb je eraan. Wat je nodig hebt, is de moed om te springen. Om (lacht) het anker te lichten.”
