woensdag 04 september 2019
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka,
wens dat de weg dan lang mag zijn,
vol wederwaardigheden, vol belevenissen.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon hoef je niet te vrezen,
zulke ontmoetingen zul je nooit hebben op je weg
wanneer je denken verheven blijft, verfijnd
de emotie die je hart en lijf beroert.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woeste Poseidon zul je niet tegenkomen
wanneer je ze niet in je eigen geest meedraagt,
wanneer je geest hun geen gestalte voor je geeft.
Wens dat de weg dan lang mag zijn.
Dat er veel zomermorgens mogen komen
waarop je heel dankbaar, heel blij
onbekende havens zult binnenvaren;
dat je mag pleisteren in Fenicische handelssteden
om mooie dingen aan te schaffen
van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout,
en opwindende geurstoffen van alle soorten,
opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;
dat je talrijke steden in Egypte aan mag doen
om veel, heel veel van de geleerden op te steken.
Blijf wel altijd denken aan Ithaka.
Daar aan te komen is je doel.
Maar overhaast de reis in geen geval.
't is beter dat die vele jaren duurt en
je pas als oude man bij het eiland afmeert,
rijk door wat je onderweg verwierf,
zonder verwachting dat Ithaka je rijkdom schenken zal.
Ithaka schonk je de mooie reis.
Bestond het niet, dan was je nooit vertrokken.
Maar méér heeft het je niet te bieden.
En vind je het armzalig, Ithaka bedroog je niet.
Zo wijs geworden, met zoveel ervaring
heb je al wel door waar Ithaka's voor staan.
1935
Omdat het zomer is en we reizen. Waarheen? Niet belangrijk, want het gaat niet om de bestemming, maar om de reis ernaartoe. Precies wat ook dit beroemde gedicht van de Griekse dichter K.P. Kavafis (1863-1933) ons leert. Wijsheid van Conficius of van Boeddha. Toepasselijk, die verwarring, want die heerst ook na het lezen van bovenstaande vertaling. Deze staat in de laatste uitgave (2018) van Kavafis’ Verzamelde gedichten in de vertaling van Hans Warren en Mario Molegraaf.
En ook in de vorige editie (uit 2002), zie ik.
Maar ook de uitgave dáárvoor (1991) staat in mijn boekenkast:
Daarin lees ik deze versie:
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka
wens dat de weg dan lang mag zijn,
vol avonturen, vol ervaringen.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon behoef je niet te vrezen,
hen zul je niet ontmoeten op je weg
wanneer je denken hoog blijft, en verfijnd
de emotie die je hart en lijf beroert.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon zul je niet treffen
wanneer je ze niet in eigen geest meedraagt,
wanneer je geest hun niet gestalte voor je geeft.
Wens dat de weg dan lang mag zijn.
Dat er veel zomermorgens zullen komen
waarop je, met grote vreugde en genot
zult binnenvaren in onbekende havens,
pleisteren in Phoenicische handelssteden
om daar aantrekkelijke dingen aan te schaffen
van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout,
ook opwindende geurstoffen van alle soorten,
opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;
dat je talrijke steden in Egypte aan zult doen
om veel, heel veel te leren van de wijzen.
Houd Ithaka wel altijd in gedachten.
Daar aan te komen is je doel.
Maar overhaast je reis in geen geval.
't Is beter dat die vele jaren duurt,
zodat je als oude man pas bij het eiland
het anker uitwerpt, rijk aan wat je onderweg verwierf,
zonder te hopen dat Ithaka je rijkdom schenken zal.
Ithaka gaf je de mooie reis.
Was het er niet, dan was je nooit vertrokken,
verder heeft het je niets te bieden meer.
En vind je het er wat pover, Ithaka bedroog je niet.
Zo wijs geworden, met zoveel ervaring, zul je al
begrepen hebben wat Ithaka's beduiden.
Eerste druk Warren & Molegraaf (1984)
Er zijn nog veel meer vertalingen in het Nederlands, zoals de oerversie (uit 1934 en 1977) van G.H. Blanken (zie foto hieronder). Ook onder anderen C. Buddingh’, Marko Fondse, Ton van der Stap en classicus Pieter Borghart vertaalden Ithaka. Ik denk dat laatstgenoemde, Borghart, de auteur is van de bovenste versie, die sinds 2002 dus wordt toegeschreven aan Warren & Molegraaf. Die zijn, althans tussen 1984 en 1991, de auteurs van de tweede vertaling. Maar als dat inderdaad zo is, waar op de reis is het misgegaan?
