zaterdag 15 september 2018
Bushalte de Kolk.?
Waar Molen de Olifant
Stond, lang geleden,
En later badhuis annex
Verpleeghuis Ons Verpleeghuis,
Gefinancierd door?
De familie Albert Heijn,
De Boerenleenbank
En de zegeltjesactie
Van Draagt Elkanders Lasten,
Mijn geboortehuis,?
Ontworpen door architect
J. van Hardeveld,
Vader van verzetsheldin
Annick Germaine Mathilde,
De koerierster die?
In het laatste oorlogsjaar
Op de vijfde mei
Overhoop werd geschoten
En stierf op het Hekelveld,
Waar Ole Bouman
Nog een tijdje heeft gewoond,
De historicus
Die zijn geliefde uitschold
Voor lul als zij iets fout deed,
Zoals bijvoorbeeld
De kat van Ome Willem
Opzetten terwijl
Hij om In een rijtuigje
Had gevraagd, heel duidelijk,
Staat nu een hotel.
Een hoog gebouw met kamers,?
Een rechthoekig blok,
Uitgehouwen in de lucht
Van Oostzaan in Noord-Holland…
2018
Zo begint De Olifant van Oostzaan van Erik Bindervoet (ook, met vertalingen van Shakespeare en James Joyce tot Beatles en Dylan, bekend van zijn samenwerking met Robbert-Jan Henkes).
Van de achterkant:
De olifant van Oostzaan is één lang, verhalend gedicht, gedeeltelijk geschreven in de vorm van een renga, een van oorsprong Japans kettinggedicht dat wordt geschreven door verschillende dichters tijdens bijeenkomsten op donkere winteravonden. De hoofdgast levert de eerste haiku(drie regels van respectievelijk 5, 7 en 5 lettergrepen, fv) die een andere gast vervolgens in dezelfde geest of emotie aanvult met 2 regels van telkens 7 lettergrepen en zo verder en de tafel rond. […] Tegelijkertijd is deze dichtbundel een ode aan het onverwachte, met hommages aan onder anderen Louis Lehmann, Wim Brands en de letters A en O.
Erik Bindervoet schreef voor tgEcho het toneelstuk Hotel Informatie en de Volkskrant noemde dat: Fascinerend, als een treinongeluk dat recht voor je ogen plaatsvindt. Een betere omschrijving bestaat er niet, zeker ook niet voor deze duizelingwekkende dichtbundel, die op dat stuk is gebaseerd (of andersom natuurlijk).
Met die (waarheidsgetrouwe!) feitenbeschrijving uit het begin (zie hierboven) en dat strakke renga-schema lijkt er voor de lezer aanvankelijk niet veel aan de hand. Maar achterovergeleund blijven lezen is er niet lang bij. Want de haiku's worden opeens onderbroken door vragen en gebruiksaanwijzingen waarop we niet hadden gerekend, liedjes die we blijken te kennen, net zoals personen. Niet alleen de al genoemde schrijvers Louis Lehmann en Wim Brands (in zijn rol als interviewer), maar ook dichteres Wislawa Szymborska, cartoonist Gummbah, oud-voetballer Johnny Rep en, als we de Bronnen-pagina’s (onder de opmerking: voor dit gedicht werd dankbaar gebruikgemaakt van teksten en werken van…) meetellen, nog zo’n vijfhonderd andere bekende en minder bekende namen.
Steeds meer ontregelt de dichter de lezer en als hij op pagina 71 van de hernomen renga overgaat op veertig pagina’s lang een aaneenschakeling van gebeurtenissen (die soms al eerder voorbijkwamen), nieuwsberichten, reclamekreten, tijdstippen en nog veel, veel, veel, veel, veel meer, heb je geen andere keus dan de bundel uit je handen te laten vallen. Ik raapte die wel weer op, meerdere malen zelfs, maar liet het boek uiteindelijk toch weer los en weken in mijn gezichtsveld liggen. Ik stapte er soms zelfs bewust op. Uit woede, omdat de bundel mij ergerde en fascineerde tegelijk. Precies wat Bindervoet bedoeld zal hebben en daarom bijzonder geslaagd.
De bundel verscheen al in januari en nu pas ben ik er klaar mee. Dit stukje schrijven en de bundel daarna weg kunnen leggen, voelt goed. Gedicht Gedacht Gevoeld Geweten.
