zaterdag 25 augustus 2018
Trappetje op
Trappetje af -
Het hoofd tolt
Trappetje op
Trappetje af -
Hoe klein mijn leven!
Maar ik wil
Niet geloven
Dat de dood mij nadert
Dat ik nooit meer sneeuw
Zal zien in januari
Dat ik in de lente
Nooit meer bloemen zal plukken
En geen krans meer vlechten zal
Ik smeek jullie!
Geen overbodige woorden
Geloof gewoon
Dat er morgen weer een dag komt
En tel opnieuw de treden als je gaat -
Trappetje op
Trappetje af.
2017
Nika Toerbina (1974-2002) begon rond haar zesde met dichten en publiceerde op haar tiende haar eerste poëziebundel, waarvan de ingesproken versie op een langspeelplaat in Rusland een groot succes was (beluister hier). Zij was pas 27 jaar toen zij een einde aan haar leven maakte.
Dichteres Hannah van Binsbergen (lees ook hier) verdiepte zich in dit tragische leven en maakte er het hoorspel Nika over (beluister hier). In de VPRO-radiodocumentaire van Tom Rooduijn, Hannah en Nika, (beluister hier) spreekt zij begripvol over het levensgevoel dat spreekt uit het werk van Toerbina: De gedichten van Toerbina gaan over tijd en eeuwigheid, er lijkt een voorafschaduwing van haar eigen einde in te zitten. Ik had geen vrouw hoeven worden, zegt ze als twintiger: alles wat ik wilde zeggen, heb ik gezegd als kind.
In deze bundel staan twaalf gedichten van Nika Toerbina, vertaald door slavist Lennard van Uffelen, en vier gedichten van Hannah van Binsbergen waarin zij, binnen het kader van dat hoorspel, reflecteert op deze poëzie. Met Mijn leven is een schetsblad – ook weer een uitgave van Vleugels – verschijnt voor het eerst poëzie van Toerbina in het Nederlands.
Documentairemaker Tom Rooduijn schreef de inleiding. Een citaat:
De destijds alom geliefde Russische dichter Jevgeni Jevtoesjenko (1932-2017) ontdekte als eerste het uitzonderlijke talent. ‘Het spoort ons ook aan te beseffen dat kinderen een stuk volwassener naar de wereld kijken dan wij soms wel denken’, schreef hij in het voorwoord van haar debuutbundel (1984). ‘Niet alle kinderen zijn in staat om hier uiting aan te geven en Nika is dat wel.’ Jevtoesjenko trad met haar op voor volle stadions. Een grammofoonplaat waarop ze haar werk voorlas haalde grote oplagen. Maar het succes ebde weg in dezelfde periode dat de Sovjet-Unie uiteenviel en er urgenter zaken dan de melancholieke poëzie van een wonderkind om aandacht vroegen.
Ze trouwde op zestienjarige leeftijd met een zestig jaar oudere Italiaanse psycholoog en emigreerde naar Zwitserland. Onduidelijk is of dit huwelijk voortkwam uit liefde, de wens te emigreren, een therapie of een combinatie van deze drie. Vaststaat dat ze twee jaar later scheidde en zich vestigde in Moskou.
In een interview verklaarde Toerbina rond haar twintigste dat ze liever jong had willen blijven, dat ze als kind alles van belang al had gezegd en dat ze zich niet thuis voelde in het vrouwenlichaam dat haar toen omhulde. Ze dronk stevig, leidde een zwervend bestaan en ondernam een aantal suïcidepogingen. […]
Op 27 mei 2002 stortte ze van de vijfde verdieping naar beneden, volgens ooggetuigen na erbarmelijke ogenblikken aan het balkon te hebben gehangen.
Nog één gedicht:
Ik ga, ik ga
Ver weg van het stadse gedruis
Langs de ramen van de wagon
Schieten de populieren voorbij
Afscheid gebeurt alleen in boeken,
Ik wacht op een ontmoeting
Die niet komen zal.
Zelfs niet als ik terugkeer.
