dinsdag 05 september 2017
Op 15 november 2016 vind ik tussen heelal en
horlogeketting een brief van Leo Vroman, in het
BBB-alfabet, 2de proef, niet eens in het echte
boek. 't Had ook bij vlindernet en voetbal
kunnen zijn, tussen flirt en flora of helemaal
achterin, na zweefvliegtuig, 't heeft gele
vleugels. Wat een woorden, ze gelden hier niet,
vond de brief pas echt tussen narme en natuur,
ongeopend, uit Brooklyn, 21 oktober 1989, een
mouw als luchtpostvel, kan het niet geloven,
27 jaar heb ik erop gewacht. Of de brief wel
echt is, geen Vroman-droom of verzinsel? Kijk
zelf maar, 2365 East 13th Street 6U, Brooklyn,
N.Y. 11229, zo'n adres verzin je niet. De
datum staat in de ronde stempel, 23 oct 1989,
Vroman heeft 'm twee dagen eerder geschreven.
Hoe is de brief verdwaald geraakt in de papier
winkel van het alfabet? Hoe kan hij mij zijn
ontgaan? "Je brief van 14-9 kwam hier op 18-10
aan, per zeepost geloof ik", begint Leo, alsof
het gisteren is geschreven. Had hem bedankt
voor z'n pas gemaakte tekeningen, zie het alfabet
bij aangezicht, kwetsuur, mond. Reusachtige vinger
ontdaan van z'n opperhuiden, lichaamsdelen in
verwarring, mond verdubbelt, verdrie-, nee, vervier-,
-vijfvoudigt zich. "Zijn het droombeelden?", vroeg
ik hem. Dat niet, ernstig zijn ze wel. "Ik heb mij
sinds ongeveer 1944, toen ik longontsteking had in
Osaka, geoefend in het net-niet-in-slaap-vallen",
schrijft Vroman, en bijna altijd ziet hij dan "iets
schijnbaar onbenulligs", b.v. een stapel planken,
een paar kooien op een veld, de vage lijnen van
een stad. Hij tekent het, bij het kruisje staat
hij, "met erg veel moeite kan ik dan rondkijken
en zelfs een paar passen lopen. Ik kwam niet voorbij
de planken". Wat moet ik Leo Vroman antwoorden,
jaren later? Dat de planken in het alfabet tussen
pindawerper en poes, Tom komen, de kooien tussen
kompas en koraal, dat het veld z'n plaats zoekt
tussen een vechtersbaas en een verdieping, of planken
je kunnen redden als je niet voorgoed in slaap wilt
vallen? "In april komen we misschien een paar weken in
Holland:, schrijft hij. "Alles hangt natuurlijk van
alles af. We zien je altijd zo kort of helemaal niet",
hier ben ik dan, beetje laat, dat wel, schrijf je terug?
2017
In een drukproef van dit boek dus vond K. Schippers de ongeopende brief van Leo Vroman:
BBB staat voor Barbarber: een tijdschrift, opgericht door J. Bernlef, G. Brands en K. Schippers. Het bestond van 1958 tot 1972. Een reactie op de Vijfitgers door Zestigers, die de taal wilden bevrijden van groteske beeldspraak en haar juist in haar alledaagsheid wilden presenteren, zoals via readymades.
Hieronder nog twee tekeningen die Vroman maakte voor dit boek: bij aangezicht [...], mond:
