donderdag 11 mei 2017
Weet jij waarom ik schrijf?
Nee, niet uit winstbejag
en niet als tijdverdrijf,
alleen maar om de dag
te zeggen dat hij blijft.
op het hoogste gezag
schrijf ik. Ik schrijf omdat
de nachtvogel in het lijf
nestelt als ik niet zorgen
zou dat het anders gaat,
als ik niet het gedicht
zorgen liet voor het licht.
De morgen hangt aan woorden,
de taal is nooit te laat.
1954
Poëzie-analyse, dat was in de vroege jaren tachtig, toen ik Nederlands studeerde, helemaal mijn ding. Een maand voor mijn examen liep ik met de vakdocent door de gang en hij vroeg mij opeens wat ik van de gedichten van Guillaume van der Graft vond. Ik kende de naam, wist zelfs dat de dichtersnaam een pseudoniem was van de theoloog Wilem Barnard, maar thuis in Van der Grafts poëzie was ik niet. Dat zei ik hem dan ook.
Weken later zat ik in dat examenlokaal tegenover diezelfde docent. Hij had mij een half uur eerder een gedicht aangereikt. Bovenstaand gedicht: Sonnet ter verantwoording. Om te analyseren. Ik had mijn best gedaan, maar had geen idee van wie het was. Tot ik mij ons gesprek herinnerde. "Van wie is dit gedicht, denk je?", vroeg hij even later. "Nou, dat is overduidelijk van Guillaume van der Graft", blufte ik. Ik slaagde cum laude.
Weet jij waarom ik schrijf? Niet voor mijn boterham (uit winstbejag). En niet als hobby (als tijdverdrijf). Dichten is als bidden (op het hoogse gezag schrijf ik). Dichten is noodzaak, om te overleven (omdat de nachtvogel in het lijf nestelt als ik niet zorgen zou dat het anders gaat)...
Dat kon ik allemaal verklaren, net als alle vormaspecten: het rijm, de syllaben-telling en de sonnetvorm. Gezien de chute overigens overduidelijk een Shakespeare-sonnet en geen Petrarca-sonnet. Oftewel: een verkeerd lichaam voor een afwijkende geest... Drie kwatrijnen en een distichon had het moeten zijn. Ik wist het allemaal... Maar die naam, dat was dus een gok. Wel de goede.
